Wieża Ariańska stanowi największą atrakcję turystyczną Wojciechowa. Jej ciekawa historia i wyjątkowość architektoniczna, a także instytucje w niej funkcjonujące sprawiają, że jest to miejsce odwiedzane zarówno przez mieszkańców Gminy jak również turystów z z kraju i z zagranicy. W jej średniowiecznych murach mieści się Gminny Ośrodek Kultury w Wojciechowie, który jest inicjatorem wielu imprez, szczególnie tych promujących polskie kowalstwo artystyczne, dlatego Wieża i jej otoczenie obfituje głównie w atrakcje turystyczne związane z kowalstwem.
Jej oferta opiera się na funkcjonującym tu, jedynym w Polsce Muzeum Kowalstwa, w którym prowadzone są lekcje muzealne oraz warsztaty robienia podków z masy solnej i zdobienia żelaza. W 2019 r. przy Wieży otwarto Aleję Zasłużonych Kowali ozdobioną szpalerem balustrad wykonanych w ramach konkursu kucia artystycznego. Odnowioną w bieżącym roku elewację budynku zdobi wykute drzewo, a także duże podkowy stanowiące doskonałe tło do robienia zdjęć.
Samo otoczenie wieży z rozległym placem otoczonym fosą i pozostałościami murów obronnych zachęca do wypoczynku i chwili refleksji. Plac wyposażony w stoły i ławy oraz w miejsce na ognisko stanowi również doskonałe miejsce rekreacyjne dla licznych wycieczek dziecięcych podążających śladami ginących zawodów.
Wieża Ariańska jest ciekawym obiektem do zwiedzania również po zmroku. W roku 2013 została wykonana iluminacja wieży, której profesjonalne podświetlenie pozwoliło na wyeksponowanie bryły budynków i najciekawszych detali architektonicznych.
Z kart historii Wieży Ariańskiej
Wieża Ariańska to budowla obronno-mieszkalna wzniesiona przez J. Pileckiego, starostę lubelskiego, w latach 1520-1530. Stanowi ona pozostałość dużego założenia obronnego wybudowanego pod koniec XIV w. przez Szczekockich herbu Odrowąż. Przez lata spełniała wymogi wygodnego mieszkania, a spiętrzone mury zapewniały właścicielowi bezpieczeństwo i podnosiły jego prestiż społeczny.
W 1534 r. Pileccy przeprowadzili się do Bełżyc oddając Wojciechów w arendę Firlejom herbu Lewart, a następnie Spinkom herbu Prus, ostatecznie sprzedając posiadłość Stanisławowi Spince w 1580 r. To właśnie on, jeszcze jako dzierżawca, udzielił w murach wieży schronienia znanemu pastorowi i kaznodziei kalwińskiemu Marcinowi Krowickiemu. Trzecią kondygnację wieży przeznaczono na zbór kalwiński. Autorytet, jaki posiadał Krowicki wśród zwolenników reformacji sprawił, że izba w wojciechowskiej wieży stała się „jedną z najdostojniejszych kazalnic świata” jak pisał S. Żeromski w powieści „Nawracanie Judasza”.
W 1599 r. Wojciechów przeszedł na własność podkomorzego chełmskiego Pawła Orzechowskiego herbu Rogala, który był wyznania kalwińskiego. Nie rezydował on jednak w Wojciechowie, osiadł tu dopiero jego syn, również Paweł, który zamieszkał w zbudowanym w 1632 r. dworze – pałacu, zlokalizowanym na północ od wieży. Wieża straciła funkcję mieszkalną i z czasem została przeznaczona na magazyn zbożowy. Orzechowscy sprzedali posiadłość wojciechowską w 1778 r. Następnie właścicielami dóbr byli Morscy, Ostrowscy, Grodziccy, Świeżawscy i Popławscy. W połowie XIX w. w istotny sposób zmieniono wygląd wieży, głównie przez likwidację jej szczytów na rzecz dachu naczółkowego. W 1910 r. zaniedbaną i zniszczoną wieżę przekazano Towarzystwu Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie i już rok później przystąpiono do jej odbudowy. Prace kierowane przez Jana Koszczyc-Witkiewicza przerwała wojna. Powtórną próbę odbudowy spotkał ten sam los w 1939 roku. Dopiero w 1972 r. ponownie przystąpiono do gruntownego remontu. Odrestaurowany budynek przekazano na potrzeby Gminnego Ośrodka Kultury. Z czasem siedzibę znalazła tu Biblioteka Gminna, a także Muzeum Kowalstwa, Wojciechowskie Muzeum Regionalne, Punkt Informacji Turystycznej oraz Stowarzyszenie Kowali Polskich.
Walory architektoniczne
Wieża ta, w sylwecie wyglądała z daleka jak olbrzymi wiatrak bez skrzydeł. Podnosił to wrażenie nawet z bliska dach ścięty w szczycie i drewniane schody prowadzące na pierwsze piętro. Z bliska ta budowla przedstawiała się jak ogromny, jednolity blok. Wysokością swoją na sto pięćdziesiąt stóp przytłaczała wszystko dookoła, a niezwykłym kształtem zaciekawiała przechodnia…. Tak o wojciechowskiej wieży piał Stefan Żeromski w „Nawracaniu Judasza”, dając jej taki portret literacki pod koniec XIX stulecia. Od tamtego czasu trochę się zmieniło, choć wieża nadal stanowi imponująca budowlę w krajobrazie Ziemi Wojciechowskiej. I choć wokół niej wyrosły wysokie budynki szkoły, hali widowiskowo – sportowej i posesje prywatne, wieża nadal góruje nad Wojciechowem przyciągając każdego roku tysiące miłośników wiekowej architektury z kraju i z zagranicy.
Ta wysoka budowla wykonana z kamienia i cegły zwieńczona dachem naczółkowym, krytym niegdyś gontem, obecnie dachówką, stanowiła w swoim założeniu wygodne mieszkanie dla właścicieli. Jej głębokie, dwudzielne piwnice pokryte są sklepieniem kolebkowym. Wyżej, na każdej kondygnacji znajduje się po jednym pomieszczeniu, z których wyróżnia się sala na pierwszym piętrze, ze sklepieniem krzyżowym i z zachowanymi fragmentami oryginalnego tynku. Najwyższa kondygnacja, w której urządzono Muzeum Kowalstwa, zachwyca bardzo ciekawym wiązaniem dachowym. Część południowa wieży, zdecydowanie węższa, posiada prostokątne otwory okienne w kamiennych obramieniach. Mieści klatkę schodową oraz sienie z podestami sklepione kolebką z lunetami. Północne naroża Wieży wsparte są szkarpami, które trzema skośnymi uskokami zwężają się ku górze. Spadki tych pochyłych uskoków były niegdyś nakryte kamieniami z wystającym gzymsem w stylu gotyckim. Otwory okienne częściowo przekształcone zapewne w XVII i XIX w. posiadają różnorodny kształt oraz nieregularne położenie. Okna trzeciej kondygnacji zdobione są wczesnorenesansowym obramieniami, bogato dekorowanymi laskowaniem i motywami roślinnymi. W elewacji północnej na wysokości pierwszego piętra wyraźnie zaznaczają się trzy kamienne podpory znajdującego się tu niegdyś ganku lub balkonu. We wnętrzu, na półpiętrze klatki schodowej pomiędzy drugą a trzecią kondygnacją, eksponowany jest późnogotycki portal z herbem Leliwa, zapewne Pileckich. W elewacji zachodniej trzeciej kondygnacji znajduje się latryna. Od strony wschodniej przy dojeździe do wieży zachowany jest odcinek muru z otworami strzelniczymi, natomiast od strony południowej do wieży przylega niewielki plac otoczony głęboką fosą – pozostałość założenia obronnego z końca XIV w.
