Aleja Zasłużonych Kowali została utworzona w 2019 roku dla uhonorowania mistrzów, którzy w latach 80 i 90–tych ściśle współpracowali z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Wojciechowie w zakresie organizacji pierwszych Ogólnopolskich Spotkań i Warsztatów Kowalskich oraz tworzenia i wzbogacania zbiorów Muzeum Kowalstwa.
Ta nowa atrakcja turystyczna Wojciechowa powstała w ramach projektu: „Modernizacja i roboty budowlane zabytkowego obiektu Wieży Ariańskiej – Muzeum Kowalstwa w Wojciechowie wraz z zagospodarowaniem terenu wokół obiektu” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020. Aleja zdobi wjazd do Wieży Ariańskiej wykonany z kostki granitowej w ramach powyższego projektu.
Kowale, których nazwiska zostały umieszczone na Alei, wnieśli ogromne zasługi dla ratowania polskiego kowalstwa ludowego i artystycznego. Wspominani są jako wielcy nauczyciele i doradcy, czynne angażowali się w tworzenie idei Spotkań Kowali w Wojciechowie, uczestniczyli w przygotowaniu programu nauczania realizowanego podczas Warsztatów Kowalskich, niejednokrotnie pełnili rolę mistrzów – nauczycieli. Przekazane przez nich wyroby i narzędzia zdobią wnętrze Muzeum Kowalstwa. Wielu z nich należy do funkcjonującego w Wojciechowie Stowarzyszenia Kowali Polskich, aktywnie działając na rzecz zachowania i ochrony kowalstwa polskiego.
Sylwetki uhonorowanych kowali:
BRONISŁAW CUKIER (1932 – 1997) kowal z Zakopanego. Laureat wielu nagród w konkursach kowalskich, aktywny działacz Stowarzyszenia Twórców Ludowych i opiekun zabytków regionalnej kultury. Wykonywał artystyczne wyroby kowalskie na zamówienie kościołów, muzeów, instytucji i osób prywatnych. Jego dziełem są m.in. kraty przy frontowych drzwiach Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Wielokrotnie nagradzany m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, odznaką Zasłużonego Działacza Kultury, dyplomem Ministra Kultury i Sztuki, Złotym Krzyżem Zasługi.
ANDRZEJ KOWALCZYK 1956 r. kowal z Zakopanego. Wraz z teściem Władysławem Gąsienicą Makowskim wykonał m.in. kompletne okucia do Sanktuarium MB Fatimskiej oraz do kościołów Św. Krzyża i Miłosierdzia Bożego w Zakopanem. Nauczyciel kowalstwa w Zespole Szkół Budowlanych, swoje umiejętności przekazywał na wielu kursach i warsztatach. Laureat konkursów kowalskich w Wojciechowie, Radomiu i Nowym Sączu. Uczestnik licznych wystaw. Instruktor i współautor programu kształcenia pierwszych Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich w Wojciechowie
BRONISŁAW PIETRAK (1914 – 1997) kowal, poeta i wycinankarz z Gutanowa woj. lubelskie. Współzałożyciel Stowarzyszenia Twórców Ludowych i jego pierwszy Prezes. Inicjator i współorganizator konkursów kowalstwa artystycznego w Gutanowie i w Wojciechowie. Jego prace kowalskie eksponowane są w Polsce, Anglii, Francji, na Litwie, w Niemczech i Rosji. Za swoją wielokierunkową działalność otrzymał wiele odznaczeń, nagród i wyróżnień.
JÓZEF KUŁAK ur. 1935 r. kowal z Zakopanego. Wielokrotny juror Międzynarodowego Jarmarku Kowalskiego w Ropczycach. Od 1998 roku nauczyciel, instruktor i wychowawca na Ogólnopolskich Warsztatach Kowalskich w Wojciechowie. Zwany przez wielu uczestników kursu „dziadkiem” przekazywał swoją wiedzę i umiejętności zyskując wielką sympatię i uznanie młodych kowali.
ANDRZEJ SŁOWIK ur. 1958 r. kowal z Łęk Górnych woj. podkarpackie. Laureat wielu konkursów kowalskich w Wojciechowie, Ropczycach i Legnicy oraz uczestnik konkursów zagranicznych. Od wielu lat ceniony instruktor Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich w Wojciechowie i współautor programu nauczania. Konstruktor kowadła, specjalizuje się w wykonywaniu narzędzi i palenisk kowalskich oraz w kuciu wyrobów artystycznych. Za swoje osiągnięcia odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi
STANISŁAW MOĆKO (1953 – 2015) kowal z Oblęgorka woj. świętokrzyskie. Twórca ludowy i gawędziarz, laureat wielu nagród w konkursach i przeglądach kowalskich, uczestnik licznych wystaw. Z sukcesem brał udział w Spotkaniach Kowali w Wojciechowie, pełnił również rolę instruktora Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich. Za swoje osiągnięcia odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi i Nagrodą Marszałka Województwa Świętokrzyskiego.
JANUSZ GĄSIENICA MAKOWSKI w 1953 r. kowal i wykonawca spinek góralskich z Zakopanego. Od najmłodszych lat pracuje w kuźni ojca Władysława, z którym wykonał m.in. kompletne okucia Sanktuarium MB Fatimskiej w Zakopanem. Wieloletni nauczyciel kowalstwa w Zespole Szkół Budowlanych. Uczestnik pierwszych konkursów kowalskich w Wojciechowie oraz instruktor Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich.
JAN TUREK 1935 r. kowal z Chocianowic woj. opolskie. Wraz z synem Rajmundem prowadzi kuźnię, która działa nieprzerwanie od 1878 r. i jest atrakcją turystyczną miejscowości. Zaprojektowane i stworzone w ich kuźni warsztacie wyroby zdobią urzędy, budynki sakralne i prywatne w kraju oraz zagranicą. Uczestniczył z sukcesem w konkursach kowalskich w Wojciechowie i Legnicy. Za swoją działalność uhonorowany licznymi nagrodami.
HENRYK BOROWSKI ur. 1957 r. Kowal z miejscowości Smolany Dąb woj. podlaskie. Nauczyciel kowalstwa, laureat wielu ogólnopolskich konkursów w tej dziedzinie. Był instruktorem Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich, prowadził wykłady nt. projektowania kutych wyrobów. Wielokrotnie pełnił rolę członka jury podczas Konkursów Kowalskich w Wojciechowie
JACEK BIERNACIK (1964 – 2015) Pracował w kuźni w Zakopanem odziedziczonej po ojcu Mieczysławie. W swej twórczości opierał się przede wszystkim na wzorach charakterystycznych dla kultury podhalańskiej. Po raz pierwszy uczestniczył w Konkursie Kowalstwa w Wojciechowie w roku 1984, zdobywając nagrodę. Następnie brał udział w ponad 20 konkursach kowalskich w całej Polsce, zajmując czołowe miejsca. Był uczestnikiem sześciu wystaw zbiorowych, miał też wystawę
WOJCIECH GĄSIENICA WALCZAK (1962 – 2018) kowal z Zakopanego. Swoje prace prezentował na konkursach kowalstwa artystycznego w Polsce i za granicą. Wykształcił wielu młodych kowali, ucząc ich zarówno w swojej kuźni jak i podczas Warsztatów w Wojciechowie. Dał się poznać nie tylko jako utalentowany kowal ale również doskonały tancerz, śpiewak, muzykant i kolekcjoner dzwonków. Za całokształt jego działalności na rzecz krzewienia kultury podhalańskiej uhonorowany brązowym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
ROMAN CZERNIEC 1955, kowal w trzecim pokoleniu, prowadzi kuźnię w Wojciechowie, działającą nieprzerwanie od 1920 r. Zajmuje się kowalstwem artystycznym i użytkowym, chętnie też kuje konie. Jego kuźnia jest atrakcją turystyczną miejscowości i celem licznych wycieczek z kraju i z zagranicy. Od 1984 r. odbywają się w niej Ogólnopolskie Imprezy Kowalskie. Roman jest laureatem wielu nagród i wyróżnień. Otrzymał m.in. Odznakę Zasłużony Działacz Kultury, Brązowy Medal Zasługi i Wyróżnienie Prezydenta RP.
WŁADYSŁAW GĄSIENICA MAKOWSKI (1930 – 2006) kowal z Zakopanego. Jego wyroby można spotkać w całej Polsce, a także w Europie i Ameryce Północnej. Wykonał kompletne okucia wielu kościołów m.in. Sanktuarium MB Fatimskiej na Krzeptówkach. Wykuł klęcznik na wizytę Papieża św. Jana Pawła II w Zakopanem w 1997 roku. Słynął także z wyrobu spinek. Uczestnik i juror licznych konkursów kowalskich. Współzałożyciel Stowarzyszenia Twórców Ludowych i Zakopiańskich Warsztatów Wzorcowych. Otrzymał Nagrodę im. J. Pocka, Nagrodę im. O. Kolberga oraz odznakę – Zasłużony dla Kultury.
KAZIMIERZ KUDŁA 1960, kowal z Zawady woj. podkarpackie. Zajmuje się kowalstwem artystycznym i użytkowym. Ze swoimi pracami podróżował po Węgrzech, Słowacji, Rumunii i Ukrainie. Laureat wielu nagród w konkursach kowalskich w Wojciechowie, Ropczycach i Legnicy. Od lat ceniony instruktor Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich w Wojciechowie, juror konkursów kowalskich i przewodniczący komisji egzaminacyjnej w zawodzie kowala.
JERZY WOJOWSKI – ur. 1951 r. kowal z Gdańska, zajmuje się kowalstwem architektonicznym, dekoracyjnym i użytkowym. Kuźnię prowadzi wraz z synem Patrykiem. Jego prace znajdują się na terenie całej Polski, Niemiec, Belgii, Holandii, Anglii i Szwecji. Uczestnik i laureat licznych konkursów kowalskich, instruktor Warsztatów w Wojciechowie. Za swoje prace otrzymał wiele podziękowań i nagród od instytucji państwowych i kościelnych.
